Bắt đầu từ 1/1/2025, Luật Trật tự, an toàn giao thông đường bộ sẽ có những thay đổi mới liên quan đến các hạng giấy phép lái xe, số loại giấy phép lái xe tăng lên 15 tăng 2 hạng so với luật hiện hành. Các hạng này bao gồm: A, A1, B, B1, C, C1, D, D1, D2, BE, C1E, CE, DE, D1E, D2E, nhiều hơn 2 hạng so với luật hiện hành.
Cụ thể, số loại giấy phép lái xe tăng lên 15 tăng 2 hạng so với luật hiện hành
Hạng A1 sẽ dành cho người lái xe máy có dung tích xi-lanh đến 125 cm³ hoặc động cơ điện không quá 11kW. Hạng A dành cho xe máy trên 125 cm³ hoặc động cơ trên 11kW và các loại xe thuộc hạng A1.
Giấy phép hạng B1 sẽ dành cho người lái xe máy ba bánh và các loại xe thuộc hạng A1.
Đối với ôtô, giấy phép hạng B sẽ dành cho xe ôtô chở đến 8 chỗ ngồi (không tính ghế lái), xe tải và xe chuyên dụng dưới 3,5 tấn. Hạng B này là sự kết hợp của hạng B1 (dành cho người không hành nghề lái xe điều khiển ôtô đến 9 chỗ ngồi và xe tải dưới 3,5 tấn) và hạng B2 (dành cho người hành nghề lái xe).
Giấy phép hạng C trước đây dành cho lái xe tải từ 3,5 tấn trở lên nay được chia thành hạng C1 (3,5-7,5 tấn) và hạng C (trên 7,5 tấn).
Hạng D trước đây dành cho xe chở khách từ 10 đến 30 chỗ nay được tách thành hạng D1 (8-16 chỗ, không tính ghế lái) và hạng D2 (16-29 chỗ), còn hạng D dành cho xe trên 29 chỗ.
Hạng BE dành cho người lái xe thuộc hạng B kéo rơ-moóc có khối lượng trên 750 kg.
Tương tự, các hạng C1E, CE, D1E, D2E, DE được cấp cho người lái xe thuộc các hạng C1, C, D1, D2, D kéo rơ-moóc có khối lượng trên 750 kg.
Luật mới về giấy phép lái xe kế thừa các quy định hiện hành, giữ nguyên thời hạn của giấy phép lái xe các hạng A1, A, và B1 là không có thời hạn; giấy phép hạng B và C1 có thời hạn 10 năm; và các hạng C, D1, D2, D cùng giấy phép lái xe rơ moóc có thời hạn 5 năm.
Về độ tuổi lái xe, luật mới quy định: người đủ 16 tuổi được phép điều khiển xe gắn máy dưới 50 cm3 hoặc động cơ điện không quá 4 kW; người từ 18 tuổi được cấp giấy phép lái xe các hạng A1, A, B1, B, và C1. Người từ 21 tuổi có thể nhận giấy phép lái xe hạng C, BE; người từ 24 tuổi được cấp giấy phép lái xe hạng D1, D2, C1E, CE; và người từ 27 tuổi trở lên được cấp giấy phép lái xe hạng D, D1E, D2E, DE.
Thượng tá Tạ Thị Hồng Minh, Phó trưởng phòng Hướng dẫn tuyên truyền và điều tra, giải quyết tai nạn giao thông, Cục Cảnh sát giao thông, Bộ Công an, giải thích rằng việc tăng số loại giấy phép lái xe từ 13 lên 15 là do hệ thống giấy phép lái xe hiện tại không phù hợp với Công ước Viên năm 1968 và nhiều quốc gia khác. Cụ thể, phân hạng giấy phép lái xe của Việt Nam không tương thích về dung tích xi lanh, số chỗ ngồi và khối lượng phương tiện. Ngoài ra, Việt Nam chưa có phân hạng cho xe điện, ôtô mini buýt, và xe tải nhỏ. Bộ Công an đề xuất điều chỉnh để đồng bộ với tiêu chuẩn quốc tế.
Theo Luật mới, giấy phép lái xe được cấp trước ngày Luật có hiệu lực vẫn tiếp tục có giá trị sử dụng đến hết thời hạn ghi trên giấy phép, tuy nhiên, khuyến khích người dân đổi giấy phép lái xe không thời hạn được cấp trước ngày 1/7/2012.
Khi người có giấy phép lái xe cấp trước ngày Luật có hiệu lực muốn đổi, cấp lại, các nguyên tắc sau sẽ áp dụng: giấy phép hạng A1 (theo Luật Giao thông đường bộ 2008) sẽ được chuyển sang hạng A nhưng chỉ điều khiển xe mô tô đến 175 cm3 hoặc động cơ điện đến 14 kW. Giấy phép hạng A2 và A3 sẽ được chuyển sang hạng B1. Giấy phép hạng B1 số tự động sẽ đổi sang hạng B nhưng chỉ điều khiển ôtô số tự động. Hạng B1, B2 sẽ đổi sang hạng B và C1; hạng C giữ nguyên; hạng D đổi sang hạng D2; hạng E đổi sang hạng D; và hạng FB2 sẽ đổi sang C1E.
Trừ điểm giấy phép lái xe khi vi phạm
Theo quy định mới, mỗi giấy phép lái xe sẽ có 12 điểm. Mỗi lần vi phạm, tài xế sẽ bị trừ điểm tương ứng và thông tin này sẽ được cập nhật ngay vào hệ thống cơ sở dữ liệu sau khi quyết định xử phạt có hiệu lực, đồng thời thông báo cho người vi phạm.
Nếu trong vòng 12 tháng kể từ lần trừ điểm gần nhất, tài xế không bị trừ hết điểm và không vi phạm thêm, giấy phép lái xe sẽ được khôi phục đủ 12 điểm. Trong trường hợp điểm bị trừ hết, tài xế sẽ không được phép điều khiển phương tiện giao thông theo loại giấy phép đó.
Sau ít nhất 6 tháng kể từ khi bị trừ hết điểm, tài xế phải tham gia kiểm tra kiến thức pháp luật về trật tự và an toàn giao thông đường bộ do cảnh sát giao thông tổ chức. Nếu đạt yêu cầu, giấy phép lái xe sẽ được phục hồi đủ 12 điểm.
Theo Bộ Công an, đây là biện pháp quản lý nhà nước, không phải hình thức xử phạt vi phạm hành chính. Mục tiêu là giám sát và cải thiện hành vi của tài xế từ giai đoạn đào tạo, sát hạch, cấp giấy phép đến việc chấp hành pháp luật. Việc trừ điểm nhằm nâng cao ý thức và giám sát toàn diện quá trình chấp hành sau vi phạm.
Để triển khai, đại diện Bộ Công an cho biết Chính phủ sẽ ban hành quy định chi tiết về thẩm quyền, căn cứ, trình tự và thủ tục trừ điểm, phục hồi giấy phép lái xe, cùng với các hành vi vi phạm nghiêm trọng có nguy cơ gây mất an toàn giao thông cao.
Việc chưa nộp phạt nguội ảnh hưởng đến cấp đổi giấy phép lái xe
Theo Luật Trật tự, an toàn giao thông đường bộ, các tài xế chưa hoàn tất việc nộp phạt nguội do vi phạm giao thông sẽ không được cấp mới, đổi hoặc cấp lại giấy phép lái xe.
Người sở hữu giấy phép lái xe có thể đổi hoặc cấp lại trong các trường hợp sau: giấy phép bị mất, hỏng, hết hạn sử dụng, thay đổi thông tin cá nhân hoặc có giấy phép lái xe nước ngoài còn hiệu lực. Ngoài ra, các giấy phép do Bộ Quốc phòng hoặc Bộ Công an cấp cũng có thể được đổi khi người sử dụng không còn thực hiện nhiệm vụ quốc phòng, an ninh.
Giấy phép lái xe sẽ bị thu hồi nếu người sở hữu không đủ điều kiện sức khỏe theo kết luận của cơ sở y tế, giấy phép được cấp sai quy định hoặc đã quá thời hạn tạm giữ. Nếu người vi phạm không đến nhận giấy phép mà không có lý do chính đáng cũng sẽ bị thu hồi.
Hiện tại, ngành giao thông quản lý 55,6 triệu giấy phép lái xe, bao gồm cả ôtô và xe máy. Trong số này, khoảng 22 triệu giấy phép mô tô không thời hạn bằng vật liệu giấy (các loại bằng A1, A2 và A3) được cấp từ năm 1995 đến tháng 7/2012 cần được đổi sang thẻ nhựa (PET) để tích hợp vào hệ thống VNeID.
